Pengertian dan Contoh Geguritan dalam Bahasa Jawa
Pengertian Geguritan dalam Bahasa Jawa
Geguritan yoiku: miturut kamus, geguritan iku uran uran utawa karangan kang pinathok kaya tembang, nanging guru gatra, guru wilangan,lan guru lagu ora ajek, dene miturut subalidinata (1994:45). Geguritan yakuwi iketaning basa kang memper syair.
Baca juga: Pengertian, Struktur, dan Parafrase Geguritan
Anggone Maca Geguritan kang Apik
Bab-bab kang perlu digatekake supaya anggone maca geguritan apik,yaiku;
Geguritan kudu wis diwaca bola bali
Irama utawa lagune kudu bener
Swarane kudu los (lepas)
Ekspresi utawa mimik kudu trep
Endahing geguritan iku dumunung ing reroncening tembung-tembung kang dipilih, kang bisa nuwuhake wirama menawa diwaca.
Contoh geguritan singkat:
SEGA KENDURI
Ngger anakkuaku tak kandha
Coba dirungu la dirasa
Delengen sega kenduri iki
Biyen dadi pangan kang aji
Nalika bapak isih cilik
Sega iki tanah dirayah
marga jaman emana larang upa
ora saben dina muluk sega
Beda karo saiki
Sega kenduri ra diajeni
Mangka sega iki mberkahi
Diwenehke kanthi ikhlasing ati
Mula ya ngger. . . .
Sega iki aja dingo dolanan
yen pacen gelem ayo dipangan
Dene yen gemang pasrahna liyan
Kareben sega iki kepangan
PAHLAWANKU
(R. Tantiningsih)
Pahlawanku
Wutahing ludirmu
Nyiram ibu pertiwi
Nadyan sang ibu
Kudu muwun sedhih
Karajang-rajang manahe
Karujit-rujit rasa pangrasane
Pahlawanku
Mugya Gusti paring nugraha
Semana gedhene bektimu
Jiwa raga, bandha donya
Tanpa sisa
Amung siji pangajabmu
Merdika
SEGARA AYU
(Hisyam Z)
Bener, pener, yekti
Sliramu dadi seksi
Seksi pahlawan sejati
Pahlawan mulih aran awit bekti
Awit mangku jejibahan
Tugas luhur, jujur ing palagan
Ngemban amanat Trikora ayahan
Segara Aru biru lugu blak-blakan
Ngemu madu
Maduning bangsa satuhu
Kang Asma Yos Sudarso iku
Korban jiwa raga ing Segara Aru
Ludira kang wekasan
Kanggo nebus Irian
Yos Sudarso gugur kalayan
Asmanya misuwur ing bebrayan
Sliramu Aru
Seksi lugu
Seksi bisu
Satuhu baku
MERAPI
(Puthu Aryana)
Merapi...
Saka kadohan katon gagah
Asep putih ndedel ing awiyat
Tilas dalan lahar katon cetha
Kena sunare Hyang Bagaskara
Merapi...
Saumpama kowe bisa crita
Kabeh kadadean ing tanah Jawa
Wiwit jaman Mataram Kuna
Nganti madege Kraton Ngayogyakarta
Merapi...
Sliramu anyekseni kridhaning bangsa
Wiwit nalika ngusir penjajah Walanda
Jaman mardika jaman Soekarno
Nganti jaman Soeharto
Jaman Habibie tumekaning Megawati lan Susilo
Merapi dadi saksi
KEMBANG MLATI
(R. Widiyati)
Daksebar kembang mlathi
Ing Taman Makam Pahlawan
Kusuma Bangsa kang sejati
Luhku tumetes... tes... netesi bumi
Aku rumangsa dosa
Durung bisa melu labuh negara
Amung sekar mlathi iki
Tandha setya lan janji
Bakal melu napak suci
Labuh nagri alelandhesan ati suci
Dadi pepenget Agustus iki dina mulya lan suci
API ABADI MRAPEN
(R. Tantiningsih)
Latu kuwi, tansah murub
Ora nggubris kiwa tengene
Nadyan digrujug tirta
Nadyan maruta padha teka
Nanging latu kuwi ora surut
Latu kuwi, tansah murub
Kaya latu kang ana jero ati
Angel dipateni lan angel diadhemake
Latu kuwi, tansah murub
Ing mrapen dununge
Ninggal sejarah
Kanggo anak putu
KITIR
(Sumono Sandy Asmon)
Kitir iki
Isi panantangku marang wengi
Sing kebacut anggone nguja sepi
Dolanan swarane asu baung nggeririsi
Kitir iki
Wujud pangundhamanaku marang awang-awang
Sing kebacut brangasan
Ngrentengi lintang, nguntal rembulan
Kitir iki
Srana gugatku marang isen-isening jagad
Sing pijer royokan brekat
Tan keguh njaluk ruwat
KORAN
(Harum Sunya Iswara)
Taktunggu tekamu
Saben dina ing omahku
Kabar kang daktunggu
Saka awakmu
Nambahi wawasanku
Mosak-masike donya
Maju mundure negara
Minangka warta
Koran minangka alat komunikasi
Kang kudu diwerdi
Mula ora ketinggalan informasi
WUTAH GETIHKU
(Mahardono Wuryantoro)
Gumelar jembar bumi asri
Sumunar sumringah sunare bagaskara
Padhang sumilak hanelai jagad Nuswantara
Bumi pusaka wus kawentar
Ombak-ombak samodra, kencana kang ngrenggani
Wutah getihku daktresnani
Kawulamu....
Guyub rukun anambut kardi
Jeroning swasana tentrem lan mardika
Gilig ing tekad manunggal
Cumithak jeroning ati, bebarengan ambangun
Aku lila....
Korban jiwa raga kanggo bumiku
Nadyan awak ajur dadi sawur
Lan getihku mblabar mili, netes ing bumi pertiwi
Labet raharjaning nagara
Lumantar iki....
Isining atiku ginurit
Prasetyaku thukul saka ati kang tulus
Njaga langgenging kamardikan
Donga pujiku kebak kaendahan, kanggo wutah getihku
LINDHU
Lara ati nemu plataran kabar winedhar
Embuh endi sing marahi lara tanpa tamba
Dene batin isih adreng ngawruhi
Dene urip kepengin ngemonah pikir
layak-layak dene gegambaran sing den-ukir
Mujudake sesanggeman saka wirayat gumingsir
Lindhu netepake gumingsire urip
Iya sadawane nalar, iya sandhuwuring gelar
Natkala sampeyan crita prakara jamang kethiwar
Dene kraton tinilar putra-putrine sing tumabirang
Kari siji geganthan sing singgih
Kaya krikil emas isih sumebar neng taman garing
Iku lindhu sing nyathet puisi abang, kuning, ireng
Tegal lelateng jrone pararaton muni
Gelung-tekuk wis wudhar, pinjung kemben linukar
Serat-serat kuna pecah dluwange : kraton bedhah
Ambane pardah ing guyu sacamah pasar-pasar dhusun!
O, lindhu ing sukma suwung
O, lindhu kang ngrucat sakabehing pulung
Ing kene lawatan sajangkah wis kajamah ruyung!
SEPI
Iki sepine sopo?
kathik ono sepi sepo....
langit peteng kagubeng dening mendung....
tanpa angin tanpa wicara...
tanpa lagon tanpa gending...
yen sliramu isih rumongso tresno
gunemu bakal dak anti...
nadyan getir rasaning ati....
sepi....
iki sepine sopo
kathik ono sepi sepo...
PAMULANGAN
Jare simbah aku kudu sekolah
Kareben dadi bocah genah mrenah ora nggladrah
Jare rama ibu aku kudu sregep mangkat
Kareben dadi wong pangkat urip ora kesrakat mlarat
Jare bapak ibu guru aku kudu sinau
Tambah ilmu
Kareben kelakon kabeh kang tinuju
Nanging
prakanca, ….
Coba delengen kahanan nyata
Apa isih bisa pamulangan kang ana dadekake urip tumata
Pamulangan kang tanpa tuladha
Pamulangan kang kasatan piwulang
Pamulangan kang ngajarake angka-angka wuta
Siji lan siji ana pira?
Jare anut kang duwe kersa
Jan ora weruh subasita, trapsila, apa maneh tata krama
Lali dosa…
Kabeh lurung binarung kumalungkung
Pamrih pamuji siji
Pamulangan ora aweh pepadang
Simbah,
Nyuwun pangapunten
Kula mboten kepingin dados dokter
Jalaran duite bapak mboten wonten sakoper
Rama,
Nyadong duka
Kulo mboten kapilut drajat pangkat
Jalaran ajrih sumpahing rakyat
Kang panggah mlarat sekarat
Bapak ibu guru,
Nyuwun donga pangestu
Mugi-mugi sedaya ilmu saged dados sangu
UDAN WAYAH SORE
Udan riwis-riwis nggawa angin gumanti
Ora kaya nalika kang kawuri sing kebak pangarep-arep
Dikaya ngapa lemah wus kebanjur teles
Sesuk esuk yen sang surya wiwit sumunar
Lan manuk kepodang colat-colot ana wit gedang
Tak tunggu tekamu ing sak ngisore payung
Tak kanthi lakumu tumeka ngendi
Mbokmenawa sesuk sore wus ora udan riwis-riwis
Marakake gawe kekesing ati
Manuk kepodang wus mabur mangulon
Nanging tetep tak tunggu tekamu
JAMAN KOMPUTER
Zamane wis sarwa komputer
Akeh wong padha keblinger
Rodha becakmu tetep munyer
Sarapan sega pecel
Zamane wis sarwa mal plaza
Uripmu panggah nguler kembang
Gethuk tela pendhak rina
Zamane wis sarwa supermarket
Ing desamu pasar pendhak kliwon
Dol tinuku nyang-nyangan kaya padudon
Golek bati sarepis adus kringet
Zamane wis sarwa satelit
Pacul arit panggah nggegurit
Nggo ngrabuki jagad alit
Zamane wis sarwa edan
Lanang ilang jalere
Wadon ilang wanitane
Dalan Ombak
Wus dakjaluk marang sliramu, tatkalane wektu isih watu
Lan dalan kaya ombak segara, nanging penjalukku
Kaya prenjak kang katombak swiwine, ilang unine
Kaya lemah cengkar kang tawar, ilang sangar
Sliramu uga isih lumaku ing gisik kang wus dadi ambalan
Ngambali ati ing pangilon, ngambali pitakon
Lan penjalukku, kanthi unthuk-unthuk kang sirna
Tatkalane surya mencorong, pratanda dina wus rina
AMBEGAN SEGA KULUBAN
Ambengan sega kuluban dieler ing tampah
Diladekake ing pasamunan
Direncah bebarengan, kroyokan, rebutan
Ambengan sega kuluban
Oora ana sing ngerti duweke sapa
Kejaba dadi pangane wayang , para dhalang
Sing lagi lungguh methingkring
(kidang lan trewelu, kinjeng lan kupu mung bisa nyawang sinambi ngeleg idu)
Ambengan sega kuluban, wis gusis dienggo pesta
Mung kari tampah ngganda amis, angganda amis
Banjur kanggoo bal-balan para buta!
Kembang Wengi Kembang Bangah
Sliramu kuwi pancen ayu enom tur endah
Senengmu ngreridhu ngobral esem kanthi ulat sumringah
Eman, ayumu kuwi kena tinuku murah
Ing atising wengi sliramu ora wegah jumangkah
Sineksen abyoring kartika kedhep nrithil sajak bungah
Mbok gurit lelakon ireng ing sadhengah dhadhah
Soroh angga liniron redana sliramu pasrah
Mustika aji wis lawas oncat saka ragamu sing wantah
Ing buntasing wengi anggamu katon sayah…lungkrah…
He kembang bangah, pumpung durung kasep lerena
Tumindakmu sing nistha kuwi uwisana
Galo isih akeh pakaryan sing utama, golekana
Apa kowe ora krungu para sujana sarjana sadonya
Gumedher umyung gumregut arep padha bareng mbrastha
Pakaryamu kuwi sing dadi ngrembakaning kruma
Virus AID candhala sing durung ketemu tambane kanggo usada
Uga sumandhing ngaglah ing iringmu si raja singa
Yen wis tumanduk ing awakmu kowe ra bisa bangga
Oh esemmu sayah… eseme si kembang bangah
WAYAH MAGHRIB
Wancine wis repet-repet peteng
Sang surya sayah sedina muput madhangi jagad raya
Angin sore kang biyasane midid sumilir sumene sawetara
Aweh kurmat nyang sang bagaskara kang lagi ngaso
Swarane bocah rame dolanan tan keprungu maneh
Mbarengi swara bedhug masjid tengara mahgriban
Ujug-ujug ana pawongan kang lakune setengah kesusu
Ngener nyang omahe bu bidhan
Jarene semahe arep babaran
Temenan ora watara suwe keprungu cengere jabang bayi
Amin… negarane tambah jiwa siji
Tegese kebutuhane pawongan mau tambah
Jarene iku titipane Gusti kang kudu dicukupi
Wiwit saka susu, kasarasan, panggulawenthah nganti diwasa
Wigatine maneh ing piyandele
Ing tembene dadiya wong kang sholeh
Bedhug Mahgrib wis ora ana suwarane
Umat lanang wadon tuwa enom
Padha sujud sangandhape pepadane Gusti
Bubar Mahgrib kendhuren-manten
Dening Pak Sastro wis diangen-angen
Dianam ing batin sataun kepungkur
Jejere bapa kang wajib miwaha dhaupe putra
Kang kakudang-kudang ing tembene
Dadiya tiyang ingkang mawadah lan solekhah
Saged mikul dhuwur mendhem jero tiyang sepuh
Dumadakan keprungu swara tangise jejeritan
Mbah Soma kang wus yuswa sewidak
Katimbalan ing Gusti ingkang akarya jagad
Inna Lillahi Wainna Ilaihi Roji’un
Katampia ngastane Gusti ingapura sedaya dosa lan kalepatane
Lelakone jantraning Bawana
Manungsa nora kuwagang ngendheg lakune takdir
Ing wayah Mahgrib
Ana kang lagi lahir kanggo ngiseni jagad raya
Ana kang lagi palakrama
Ana uga kang katimbalan ing ngarasane Gusti
Amin
SEDYAKU
Wis, Jeng…
Aku sumeleh
nyelehake pangarep-arepku
marang katresnan lan kawigatenmu sing semu
yen nyatane amung semene
cunthele lelakonku…
Pepenginku tansah sumandhing
lan nresnani sliramu
kudu dakprunggel
sing luwih wigati, Jeng
donga lan pengestumu wae
tansah mili kanggo aku
Wis, Jeng
aku pamit
becik njembarake pikir
nggayuh kabegjan
mring ati lan katresnan satuhu
tan ora binagi ing liyan
sempurna ing guritan siji…
CRITA SAKA MANCA
Ing papan sarwa salju, aku
Ngangen-angen lawang gubug binuka
Ana bedhiyang lan lincak
Nanging wis kebacut dadi salju
Guritan apadene kekarepan
Nglinthing bareng tumiyupe angin
Nunjem-nunjem dom periih
Sadawane wengi
Kangmangka ing ngisor salju pinendhem candhi
Sing durung kober kababar unine prasasti
BABAD WEDHI PESISIR
Sorene sore jingga
Wengine wengi biru
Kembang pandhan mesem marang mbulan
Tangane ngawe-awe sajak kemayu
Apa hiya iki dayane layang atimu
Sing jare bakal ditulis kalane ijen
Lan sendhang mung amping-ampingann jendhela
Sing wengi iki isih panggah binuka?
Biyen aku nate apal gojegmu
Kepiye nalika bingung ndhedher sagegem guritan
Ing lemah suwung pinggire taman
Ora ketang mbalang liring sambi mungkur
Nyamudana wingkis sakehing kekarepan
Nutup kudhuping kekembangan
Iki babad wedhi pasir
Pinaes ganda aruming mawar
Rarasing riris dhadha kumesar
LINTANG-LINTANG
Lintang-lintang abyor ing tawang
Cumlorot sliweran nalika alihan
Kumleyang mencok ing socamu asihku
Cahyane gumebyar sunare gilar-gilar
Ing telenge atimu sliramu tansah dakantu
Lintang-lintang alihan
Cumlorot telu ana pundhakku
Kawitan lintang abang lintang perang
Kapindho lintang mirunggan lintang kamanungsan
Pungkasan lintang kumukus lintang kadurakan
WAYAH ESUK PEDUT ANGENDANU
Rong puluh tahun kepungkur aku lan sliramu nate mlaku ana dalan kene
Saklawase ora nate ketemu
Saliramu lan saliraku wus beda ora kaya biyen nalika isih tak kanthi
Gandaning wengi mau isih sumrebak ngebaki pedut wayah esuk
Wus aja mbok tangisi lakon kang wus kapungkur
Wus pirang wayah ketiga tak lakoni nganti rambut warna ireng lan putih
Ing dalan iki rong puluh tahun kepungkur
Ana cerita rinajut endah
Dik, kala kala sliramu isih dadi impenku
Pirsanana ana nduwur kae
Ana teja manther ing sela-selaning gegodongan
Lan lintang panjer wengi sing isih kari sakmenir gedhene
Saiki aku lan sliramu linambaran rasa kangen
Simpenen kangenmu ana impen
RON GARING
Wengi sansaya atis
Nalika aku sesingidan ing sajroning swara gamelan
Kang digawa dening angin
Prasasat tan kendhat
Anggonku kulak warta adol prungu
Ananging isih mamring
Aku wis pingin cecaketan
Obormu kang makantar-kantar
Madhangi jangkah lan jagatku
Ana ngendi papanmu
Lelana tapa brata
Tanpa pawarta tanpa swara
Aku kadya ron garing
Kumleyang kabur kanginan
Ing jagat peteng lelimengan
Krasa luwih abot
Anggonku ngadhepi dina-dina ing ngarep
Mlakuku ora mantep
Kagubet ribet lan ruwet
Adoh saka cahyamu
Pedhut ing sakindering pandulu
Panjenengan
Guruku, sihku, oborku
Kancanana sukmaku sinau bab katresnan sajroning ati.
RERENTENG ALURING PEPUNDHEN
Sunare srengenge esuk ngusap praupane bumi rengka
Tlatah kapang kang gumawang ing pangangen sepi
Nyawuk bumi-bumi esuk tengahing lembayung labuh
Kumriciking banyu kali Grindulu kang ngranuhi
Dadi tlatah srumbung isih tinunggon pangarep-arep
Wijiling paseksen kang ngantu-antu kaendahan
Ing netra bening esem ngandhut panyuwun
Sedya nuntumake kasetyan kang pinarsudi
Mung eman sasuwenbe sesandhingan tan linair
Kang sinartan lungiting pangarep-arep
Obahing jantra ginawa angin ngulandara
Pangesthine ana pawitan ngupakara dalan lawas
Engga alam ngrayuk sunar srengenge esuk
Pecak jumangkah ngitapak.e rasa rudatin
Kang gimantha amung mekaring panggarjita
Ing kana bakal cinathet ubeng ingering lalakon
SUWUNG
Manuk emprit ilang swiwine
Hamung menclok dhuwur wuwung
Kang suwung
Walang kayu jempalitan
Ngerik ora karuwan
Sajak ngece, sajak ngundhamana
“Sokur kowe, ora iso miber adoh,
Nyepi panjangka, ilang dirgantara “
Manuk emprit hamung meneng
Klep! klakep ........ ati nangis wutah miris
Eluh kececeran nangis sesenggukan
Nek emprit kelangan swiwi
Ora isa miber, kelangan jagat dirgantarane
Isane hamung menclok dhuwur wuwung
Ndhepipis,ngenteni izrail,
Sing bisa wae awujud tikus, apa kucing .......
Walang kayu jempalitan, ngerik ora karuwan,
Sajak ngece, sajak ngundhamana “ sokur kowe, ora isa miberadoh,
Nyepi panjangka, ilang dirgantara “
ING TELUK PANG-PANG
Nawala ing dak tampa
Patang dina kepungkur
Isih wutuh tansah dak waca
Hanggawa rasa kingkin, Ing mangsa rendheng katelu
Ngepasi kartika ngancik patbelas dina
Silramu tak anti-anti ana ing pinggiran Gisik pang-pang kene
Rasaku wis memet
Nggremet-nggremet
Teka ing pikir kang amet
Tansah nunggu
Sliramu bali, masiya hamung sak kedhepe netra Dhiajeng
Mbok menawa sliramu pancen nduweni rasa kang padha
Karo rasa ing pangrasaku,
Mula, jeng .....Tak titipake kangen iki Marang gegulunge ombak
Sing tansah setya tuhu marang mangsa
Sing sok geseh, gusuh sing wola-wali iki
Hamung siji panyuwunku
Muga sliramu tansah rahayu memuji gusti
Lan pinayung sih kanugrahaning pangeran
Sesuk tak tunggu sliramu inggisik pang-pangiki
CYBERPUNK
Ing grumbulan pring
Guritku netes
Dadi prenjak kang silih semaur
Mawerna rupa Lucifer manjing ing regol
Cacing lan tilas sejarah
Guritku .....
Nalika april nyedhak sumur
Nimba ayang-ayang lan ilmu
Gunung mungkur, genah lungkah panyawangmu
Aja ninggal pitakonmu ing lawang
Awit Jibril wis budhal
Awit gunemmu mung nglairake siyung-siyung vampir
JANJI SEPI
Dawane rel sepur liwat tengah alas sawah apadene kutha
Prasasat isih dawa janjimu
Kang nggawa daya sumringah ing sajroning laku
Nlusup ing balung sungsum
Angin melu nggoleki playune rasa kang sliramu gawa
Netramu yen lagi nyawang jagad
Agawe donya njomplang kadya katrajang gara-gara
Ora kuwat nyangga bumi
Ora kuwat ngreksa budi
Angin isih nggoleki aburing kupu
Mangsa rendheng udane nggrejih
Nanging kali durung akeh banyune
Rasa aneh kaya kang wis nate daksasakke
Ngebaki guwa pertapan asri
Kekidungan dhewe tan kena dipenggak
Kadya lali purwa duksina
Angin njajah desa milang kori marsudi janjimu wingi
BETHARA KALA
dening: Sunardi K S
Kama kang nglambrang nalika isih jenaka
Saiki ndedel gedhe dadi bethara kala
Uluk uluk jroning dadha winga winga
Tanpa suwara
Kang katon wicaksana kae jalaran
Kokruket pinangka kanca
Kang pinilih pinercaya
Ngembani panguwasa
Wisa rasa gula
Kama kang nglambrang saparan paran
Dadi memala nuwuhake pageblug
Ndedel mendhuwur comondhok dhada
Keklambrangan sirah
Mlebu metu mripat, irung saha kuping
Nggawe awe nglancipake kuku
Kama kang nglambrang saparan paran
Ndedel dadi bethara kala
Ang dadi memangsane
Ora ateges diklethak saraga balunge
MAMRING
dening: Budhi S
Sepi mamring
Sempah sumpeg peteng
Kesel, ah embuh
Ora weruh ngerti bisu
Nangis sajroning ngguyu
Ngguyu sajroning nangis
Mlaku sajroning mandheg
Mandheg sajroning mlaku
